Jesteś tutaj

Presentation

Komputer oraz techniki udostępniania go niewidomym

Szybki postęp techniczny mający miejsce w naszych czasach owocuje m.in. powstawaniem wielu nowych rozwiązań zwiększających samodzielność osób całkowicie niewidomych, a także słabowidzących.

Należy jednak stwierdzić, że próby kompleksowego zastąpienia wzroku jakimś uniwersalnym urządzeniem są na razie w fazie eksperymentalnej, zatem musimy się obecnie zadowolić różnymi aparatami i pomocami przeznaczonymi do ułatwiania lub zastępowania poszczególnych funkcji, w których osoby niewidome i słabowidzące napotykają na trudności.

Problemy te zasadniczo można podzielić na dwie główne grupy: orientację przestrzenną i dostęp do informacji oraz kultury, a bardziej ogólnie - komunikację.

Podczas gdy w pierwszej grupie pomoce techniczne dają niewielkie praktyczne efekty (i dlatego ciągle posługujemy się białą laską i chodzimy z psem przewodnikiem , mimo pojawiających się w miastach ułatwień w postaci linii prowadzących wzdłuż chodnika), w rozwiązywaniu problemów z drugiej grupy zauważalny jest znaczny postęp.

Jak wiadomo powszechnie, dzięki Ludwikowi Braille'owi 150 lat temu niewidomi zyskali skuteczną metodę pisania i czytania, która umożliwiła im kulturalną i społeczną emancypację.

Najstarszymi przyrządami do pisania były tabliczki i rysiki, a zaraz potem brajlowskie maszyny do pisania.

Później postęp techniczny dostarczył niewidomym pośrednio inne pomoce, takie jak radio, telefon, maszyna do pisania, magnetofon, które nie będąc zaprojektowane specjalnie dla niewidomych, pomogły jednak rozwiązać wiele problemów w dziedzinie komunikacji i dostępu do informacji.

Największą barierę stanowiło zawsze drukowanie tekstów dla niewidomych, które zapewniałoby im samowystarczalność w nauce i zdobywaniu informacji; teksty trzeba było bądź drukować pismem Braille'a, bądź nagrywać.

W początkach lat siedemdziesiątych pojawił się Optacon (przetwarzający obraz optyczny na dotykowy), z którym wiązano wielkie nadzieje pokonania bariery dostępu do informacji. Chociaż nadzieje te nie do końca zostały spełnione, to jednak urządzenie to dla niektórych niewidomych ciągle jeszcze jest pomocne, gdyż zapewnia rzeczywistą, aczkolwiek ograniczoną możliwość samodzielnego czytania czarnego druku.

Powiększalniki telewizyjne znacznie zwiększyły możliwości samodzielnego czytania przez osoby posiadające resztki wzroku.

Obecnie wiele pomocy technicznych wykonanych jest w wersjach miniaturowych dzięki małym kamerom i płaskim ekranom ciekło-krystalicznym.

Rozwój i popularyzacja informatyki zmienia możliwości komunikacji dla ludzi z dysfunkcją wzroku.

Elektroniczny zapis infrormacji ma o wiele szersze zastosowanie niż wydruk na papierze, gdyż można taką informację przekazać w alternatywnych formach, za pomocą mowy syntetycznej lub monitora brajlowskiego, a co więcej można ją kasować, poprawiać, a także regulować elektronicznie jej parametry, dostosowując potrzeb użytkownika.

Użytkownik komputera z brajlowską linijką

Rozwój altternatywnych technik stosowania, jak również wzrost popularności niedrogich komputerów sprawiają, że narzędzia te stanowią konkretną pomoc w rozwiązywaniu wielu problemów osób niewidomych związanych z przetwarzaniem informacji. Zastosowanie programów sterujących linijką brajlowską zamiast ekranu tak, aby stanowiła ona interfejs pomiędzy systemem operacyjnym, komputerem i urządzeniami na wejściu i wyjściu umożliwia stosowanie różnych aplijkacji, takich jak edytory tekstu, a także gromadzenie informacji, dostęp do internetu, a ogólnie - posługiwanie się wszelkim oprogramowaniem prezentującym informację w postaci tekstowej, z wyłączeniem graficznej.

W przypadku osób słabowidzących można wykorzystywać zwykły monitor pełniący alternatywną funkcję dzięki oprogramowaniu powiększającemu litery i ikony. Nie należy też zapominać o syntezatorach mowy, których można używać równolegle z oprogramowaniem powiększającym druk.

Jedno z najbardziej powszechnych zastosowań komputera dla osób z dysfunkcją wzroku polega na wykorzystywaniu edytorów tekstowych, gdyż dostęp do informacji jest ważny dla wszystkich bez względu na poziom i typ kształcenia czy wykonywany zawód. Trzeba zauważyć, że oprogramowanie ułatwiające korektę tekstu znakomicie poprawia jakość pracy osoby niewidomej w porównaniu z używaniem tradycyjnej maszyny do pisania.

Istnieje także wiele innych aplikacji, np. arkusze kalkulacyjne, oprogramowanie do tworzenia baz danych, zdalnego wykorzystywania baz danych za pośrednictwem PC jako terminala oraz teletekstu RKAI przy użyciu dekodera.

Dzięki komputerowi można też uzyskać dostęp, bez specjalnej transkrypcji, do tekstów utrwalonych na dyskach magnetycznych lub optycznych (CD-ROM).

Innym zastosowaniem komputera zyskującym coraz większą popularność jest odczytywanie tekstów drukowanych na papierze dzięki programom rozpoznającym znaki (OCR), które powstały w celu automatyzacji prac biurowych oraz ułatwienia reprintów starodruków: skaner "fotografuje" czarnodrukowy tekst, który jest rozpoznawany przez program OCR, a potem zapamiętywany w którymś z edytorów tekstu (np. Microsoft Word).

Tak uzyskany i zapamiętany na twardym dysku komputera tekst można przeczytać za pomocą mowy syntetycznej lub linijki brajlowskiej. Można też po przekodowaniu na system Braille'a uzyskać jego wydruk. Tekst można więc wydrukować zarówno w czarnym druku, jak i w brajlu.

Oprócz indywidualnego wykorzystywania programów OCR przez osoby niewidome można je stosować z powodzeniem przy dokonywaniu transkrypcji na system Braille'a książek i dokumentów, o ile nie są to teksty specjalistyczne, uniemożliwiające automatyczne odczytywanie. Niektóre teksty, na przykład podręczniki szkolne, nie nadają się do odczytu komputerowego ze względu na liczne elementy typograficzne: różne kroje czcionki, ramki, oznaczenia kolorami, kształtami itd. Wymagają one adaptacji, aby mogły zostać wydrkowane w brajlu i spełnić swoją rolę.

Nie zapominajmy też, że badania dotyczące tworzenia wypukłych rysunków trwają już jakiś czas i nawet dzieła sztuki (obrazy czy pomniki) są przedstawiane w postaci wypukłej na plastikowych arkuszach.

Theme by Danetsoft and Danang Probo Sayekti inspired by Maksimer